دنیای فناوری

وقتی عبارت شبکه و شبکه‌سازی شنیده می‌شود یا نگاهمان به ابزارها و محصولات شبکه‌ای می‌افتد، اولین چیزی که به ذهن می‌رسد، شبکه‌سازی در ادارات و سازمان‌ها و در نهایت، مودم و روتر دسترسی به اینترنت در خانه است. اما همان‌طور که از یک کامپیوتر می‌توان هم در امور اداری و هم برای سرگرم شدن و بازی‌کردن استفاده کرد، از تجهیزات شبکه و استانداردهای آن نیز می‌توان برای سرگرمی و پایه‌ریزی پلتفرمی برای انتقال صدا و تصویر به خوبی بهره برد. برای انجام این کار یک استاندارد به نام dlna معرفی شده تا دستگاه‌های مختلف براساس آن بتوانند با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و اطلاعات را به اشتراک بگذارند.

اتحاد شبکه‌ای

Dlna یا Digital Living Network Alliance سازمانی است که در سال 2003 توسط سونی پایه‌گذاری شد تا یک راهنما و دستورالعملی واحد برای به اشتراک‌گذاری محتوای دیجیتال از جمله موسیقی، عکس و ویدئو را بین دستگاه‌های مختلفی همچون کامپیوتر، تلویزیون، پرینتر، دوربین، گوشی‌های هوشمند و... فراهم کند. البته سونی ابتدا از نام Digital Home Working Group برای این استاندارد استفاده کرده‌بود که پس از یک سال به نام فعلی آن تغییر یافت.
بیش از دویست شرکت مهم سازنده محصولات دیجیتال و تجهیزات شبکه در این سازمان عضو هستند. با این حال، شرکت Apple از حضور در این سازمان سر باز زده و از پروتکل خاص خود که Digital Audio Access Protocol نام دارد، استفاده می‌کند. این استاندارد در ویژگی AirPlay و AirPrint دستگاه‌های اپل مورد استفاده قرار گرفته و به dlna همخوانی ندارد.
در dlna سعی شده، از فناوری‌ها و امکانات موجود برای مدیریت و دسترسی به محتوا استفاده شود. تا ابتدای سال 2011 بیش از نه هزار وسیله توانستند نشان dlna Certified را دریافت کنند و پیش‌بینی می‌شود در حال حاضر، بیش از چهارصد میلیون دستگاه در دست کاربران وجود دارد که دارای این نشان هستند. در استاندارد dlna سه گروه کلی تعریف شده و دوازده دستگاه مختلف در میان این سه گروه قرار می‌گیرند. وسایل گوناگون نیز در  این گروه‌ها قرار گرفته و برای داشتن نشان dlna باید تعریف‌ها و قابلیت‌های مخصوص گروهی را که در آن قرار گرفته‌اند، داشته‌باشند. نخست با این دستگاه‌ها آشنا شده و با چند مثال ساده سعی داریم، جایگاه هر دستگاهی را که به‌طور روزمره از آن استفاده می‌کنیم، مشخص کنیم.  

•    دستگاه‌های شبکه خانگی

Digital Media Server یاDMS : این وسایل محتوای دیجیتالی را ذخیره کرده و در اختیار پخش‌کننده قرار می‌دهند. کامپیوتر‌ها و دستگاه‌های ذخیره‌سازی NAS در این گروه قرار دارند.
Digital Media Player  یاDMP  : این دستگاه‌ها محتوای ذخیره‌شده در DMS را پردازش و پخش می‌کنند. تلویزیون‌ها، سینمای خانگی و کنسول‌های بازی در این دسته قرار می‌گیرند.
Digital Media Controller یاDMC  : این وسایل نقشی مانند یک کنترل از راه دور را بازی کرده و محتوا را از روی یک DMS انتخاب و روی یک DMR پخش می‌کند. مانند زمانی که به کمک یک تبلت، از میان فایل‌های ذخیره‌شده روی کامپیوتر یکی را برای پخش روی تلویزیون انتخاب می‌کنید.
Digital Media Renderer یاDMR : این دستگاه‌ها محتوایی را که DMC از روی DMS برایش ارسال کرده، پخش می‌کنند. از جمله این دستگاه‌ها می‌توان به تلویزیون، بلندگوهای بی‌سیم یا گیرنده صدا و تصویر اشاره کرد. همچنین دستگاه‌هایی همچون تلویزیون‌های هوشمند می‌توانند هم نقش DMP و هم نقش DMR را ایفا کنند.
Digital Media Printer یاDMPr : پرینترهایی که در شبکه خانگی از استاندارد dlna تبعیت می‌کنند، در این گروه قرار می‌گیرند.

 

• دستگاه‌های قابل حمل
Mobile Digital Media Server یا M-DMS : دستگاه‌های دیجیتال همراه که می‌توان محتوای آن‌ها را در میان دیگر دستگاه‌های dlna به اشتراک گذاشت. گوشی هوشمند، تبلت یا پخش‌کننده چندرسانه‌ای شما می‌تواند در این گروه قرار گیرد.
Mobile Digital Media Player یاM-DMP : این دستگاه‌های همراه می‌توانند محتوا را از روی DMS یا M-DMSپخش کنید. تبلت‌ها، گوشی‌های هوشمند و دیگر دستگاه‌های هوشمند در این گروه قرار می‌گیرند.
Mobile Digital Media Uploader یاM-DMU : این دستگاه‌ها محتوای ذخیره‌شده در حافظه خود را به DMS یا M-DMS آپلود می‌کنند. دوربین دیجیتالی که عکس‌های خود را از طریق شبکه بی‌سیم روی سرور ذخیره می‌کند، در این گروه قرار می‌گیرد.
Mobile Digital Media Downloader یاM-DMD: این دستگاه‌ها می‌توانند محتوای دیجیتالی را از DMS یا M-DMS دانلود کنید (دقت کنید، این حالت با Stream کردن تفاوت دارد. در این حالت، فایل موردنظر از حافظه سرور به حافظه دستگاه همراه منتقل می‌شود). گوشی‌های هوشمند یا پخش‌کننده‌های موسیقی می‌توانند در این گروه قرار گیرند.
Mobile Digital Media Controller یاM-DMC : این وسایل به محتوای ذخیره‌سازی‌شده روی DMS یا M-DMS دسترسی پیدا کرده و آن‌ها را به یک DMR ارسال می‌کنند. تبلت یا گوشی هوشمند شما زمانی که فایل را از روی سرور انتخاب کرده و برای تماشا به تلویزیون ارسال می‌کند نقش یک M-DMC را ایفا خواهدکرد.

 

• دستگاه‌های پایه‌ریزی شبکه خانگی
Mobile Network Connectivity Function یاM-NCF: این دستگاه‌ها پلی بین دستگاه دیجیتالی همراه و اتصال شبکه خانگی است.
Media Interoperability Unit یاMIU: این دستگاه‌ها عمل انتقال محتوا بین فرمت‌های مختلف از شبکه خانگی به دستگاه‌های دیجیتالی همراه را میسر می‌سازند.
موارد ذکرشده تنها برای سخت‌افزارها و دستگاه‌های دیجیتالی بودند. در سال 2011 سازمان dlna تصمیم گرفت تا نشان dlna Certified را برای نرم‌افزارها نیز در نظر بگیرد تا مشتریان و مصرف‌کنندگان بهتر بتوانند شبکه خود را راه‌اندازی کرده و محتوا را به اشتراک بگذارند. این مسئله به کاربران کمک می‌کند، با استفاده از این نرم‌افزارها، ابزارهای شبکه‌ای خود را که فاقد نشان dlna Certified هستند، به اکوسیستم dlna وارد کرده و همچنان بتوانند از به اشتراک‌گذاری فایل‌های دیجیتالی خود لذت ببرند. 

قوانین دوران صلح
چشم‌انداز dlna این است که کاربر را از دغدغه محل ذخیره‌سازی فایل‌ها و نحوه پخش آن‌ها از روی یک دستگاه روی یک دستگاه دیگر رها سازد. مانند این‌که هر دستگاه پنجره‌ای رو به دستگاه‌های دیگر دارد و با هر دستگاهی می‌توان به تمامی فایل‌هایی که روی دستگاه‌های دیگر ذخیره شده، دسترسی پیدا کرد.
چند قانون و عبارت پایه برای نحوه انتقال اطلاعات روی dlna تعریف شده‌است. Send به معنی انتقال صدا و تصویر از ابزارهایی همچون دوربین دیجیتال یا گوشی هوشمند به کامپیوتر است. Push حالتی است که در آن صدا یا تصویر ذخیره‌شده روی دوربین دیجیتال یا گوشی هوشمند بدون آن‌که واسطه‌ای همچون کامپیوتر حضور داشته‌باشد، روی تلویزیون پخش می‌کند. Play To (یا Find and Play) حالتی است که در آن شما با استفاده از گوشی هوشمند یا تبلت فایلی را از کامپیوتر یا محل ذخیره‌سازی انتخاب کرده و آن را به دستگاه پخش‌کننده ارسال می‌کند (در این حالت، گوشی هوشمند تنها نقش یک انتخاب‌کننده را ایفا کرده و در مسیر انتقال اطلاعات حضور ندارد). در نهایت، Print To  (یا Pull and Print) حالتی است که یک عکس را توسط پرینتر شبکه‌ای چاپ می‌کنید.
قوانین dlna مشخص می‌کنند، در سطوح مختلف شبکه چه مواردی باید وجود داشته‌باشد و در ضمن، امکانات و قابلیت‌های مختلفی را که دستگاه‌ها باید داشته‌باشند، محدود کرده و به حداقل می‌رساند تا بیشتر دستگاه‌ها بتوانند از قابلیت‌های dlna استفاده کنند. جدول ، لایه‌های مختلف در استاندارد dlna و موارد پشتیبانی شده را نمایش می‌دهد.

جدول 1.  

لایه	استاندارد
محافظت ارتباط: نحوه محافظت از اطلاعات هنگام انتقال در شبکه خانگی	DTCP/IP
فرمت فایل‌ها: نحوه رمزنگاری و شناسایی فایل‌ها در دستگاه‌های مختلف	MPEG2, MPEG4, AVC/H.264, LPCM, MP3, AAC LC, JPEG, XHTML-Print
انتقال فایل‌ها: نحوه انتقال فایل‌های چندرسانه‌ای	HTTP
مدیریت محتوا: نحوه شناسایی، مدیریت و توزیع محتوای چندرسانه‌ای	UPnP AV 1.0, UPnP Print Enhanced 1.0
شناسایی و کنترل: چگونگی شناسایی و کنترل دستگاه‌ها توسط یکدیگر	UPnP Device Architecture 1.0
ارتباطات شبکه‌ای مبتنی بر IP: نحوه اتصال فیزیکی دستگاه‌ها به یکدیگر ازطریق اتصال کابلی یا بی‌سیم	IPv4 Protocol Suite, Ethernet 802.3, Wi-Fi 802.11, WPS, MoCA

انعطاف‌پذیری بالا در دسترسی به اطلاعات مسئله دیگری است که در dlna به آن توجه شده و برپایه آن کاربر باید بتواند از هر دستگاه دیجیتالی مجهز به این استاندارد، به دستگاه‌های دیگر دسترسی داشته‌باشد. وجود رابط بی‌سیم در بسیاری از دستگاه‌های امروزی و پشتیبانی از فناوری‌هایی همچون Wi-Fi Multimedia و Wi-Fi Protected Setup باعث شده، انعطاف‌پذیری‌های مدنظر این استاندارد بیش از پیش برآورده شوند.

اکوسیستم در حال گسترش
Dlna و قابلیت انتقال محتوای HD روی شبکه خانگی مسئله‌ای است که می‌تواند به نفع کاربر و بوده و به نوعی در برخی هزینه‌ها صرفه‌جویی کند. انعطاف‌پذیری این سیستم باعث می‌شود، بسیاری از سازندگان بزرگ و کوچک بازار بتوانند محصولاتی مطابق با این استاندارد تولیدکرده و کاربران و مصرف‌کنندگان نیز می‌توانند به سادگی و بدون دردسر دستگاه‌های مختلف را در هر زمان که بخواهند به شبکه خانگی خود افزوده واز آن بهره ببرند.
همچنین استاندارد dlna همواره در حال گسترش و بهبود است. نسخه‌های اخیر این استاندارد شامل نحوه هماهنگ‌سازی تصاویر، ویدئو و فایل‌های صوتی بین دستگاه‌های مختلف، برنامه‌ریزی برای ضبط برنامه‌های مختلف، فرمت‌های فایل بیشتر و سیستم به اشتراک‌گذاری منو را نیز شامل می‌شود.